Fotograaf Stephan van Fleteren maakte een prachtige reportage onder de titel “Façades & Vitrines” die volgens zijn website gaat over: “de schoonheid van een neergelaten rolluik, een dichtgemetselde voordeur, een afgebladderde muurschildering en een voorgoed dichtgetrokken gordijn in een etalage. Het is een fotografisch document over het onherroepelijke verlies van de kleine middenstand in een steeds sneller draaiende wereld.” (zie: http://stephanvanfleteren.com/nl/portfolio/detail/facades-amp-vitrines) .

Waanders vertrok uit het door Natalini ontworpen postmoderne winkelcomplex in het centrum van Zwolle naar de nabij gelegen Broerenkerk. Hij verkoopt nu niet alleen meer boeken, maar vooral beleving. De gemeente Assen was een van de eerste steden waar ik hoorde dat ze bewust aansturen op verkleining van het aantal vierkante meters detailhandel in het centrum. Amsterdam heeft inmiddels een leegstandsverordening, die het de gemeente in beperkte mate mogelijk maakt in te grijpen. Ondertussen sluiten in hoog tempo winkels hun deuren. Ook degenen die vanwege een lange geschiedenis in de stad potentieel zouden kunnen gaan behoren tot de plekken die Van Fleteren fotografeerde. Een levendig centrum was lang vooral een winkelcentrum, met hier en daar horeca, een terrasje, bibliotheek of bioscoop. In ieder geval drie van de vier functies die ik hier (eigenlijk terloops) noem staan onder spanning. Ze moeten, evenals Waanders in Zwolle, van karakter veranderen om te kunnen overleven. Voor gemeenten is de grote uitdaging om met hun ondernemende, culturele en maatschappelijke stedelijke partners nieuw beleid te formuleren. We kunnen niet meer volstaan met klassieke bestemmingen en dpo’s om detailhandel te reguleren. Wat een tijdje winkel was kan zo maar tentoonstellingsruimte worden. Nu lijken pop up – stores in de mode te raken. Over een paar jaar is het weer iets anders. En mag je in die bazaar nu wel of niet culturele evenementen organiseren? De invulling van onze stadscentra vraagt om een nieuwe, grote flexibiliteit. Het lijkt me geweldig om daarin veel, heel veel, toe te staan. De stad blijft er door veranderen en zo de nieuwsgierigheid van bewoners en bezoekers oproepen. Bijkomend voordeel is dat we misschien eindelijk die anonieme monotone reeks winkelketens doorbreken. In deze tijd van terugtredende overheid, control en rechtszekerheid is dat een bijzonder avontuur. Wie durft?

22 augustus 2013