Armando – Boot

Marlene Dumas in het Stedelijk, Mark Rothko in het Haags gemeentemuseum, Armando 85 jaar en gelukkig weer te zien in Museum Oud-Amelisweerd. Drie totaal verschillende, maar stuk voor stuk zeer intrigerende kunstenaars. Ze schilderen alle drie op een heel fysieke manier.  En het lijkt er op dat het gevecht tussen hart en hoofd zich op het doek móet uiten. En minstens zo boeiend: ze zetten  je blik op de werkelijkheid op z’n kop. De kopers van Dumas’ Naomi dachten de beeltenis van een Bijbelse figuur aan te schaffen en “kregen” een Amerikaans fotomodel. Juist de abstracte vaak donkere vlakken die Rothko schilderde omdat het echte leven door de oorlog niet meer geschilderd kon worden roepen op onverklaarbare wijze emotie op. Bij Armando verliest zelfs het landschap zijn onschuld. Jammer toch dat wij “van het gewone leven” ons niet veel meer laten inspireren door dit soort mensen.

“Alles wat gebeurt, is alleen waarschijnlijk – als het dat is – omdat het waarschijnlijk gemaakt wordt, “ zei socioloog Willem Schinkel onlangs in de Rode Hoed tijdens een lezing over Utopische verbeelding . Hij illustreert dat door te vragen of iemand hem zijn smartphone wil lenen. En dan: “Mijn volgende vraag is: mag ik deze telefoon hebben, hebben om te houden? Het is onwaarschijnlijk dat dat mag. Maar als ik je er 10 miljoen euro voor geef, mag ik hem dan meenemen? Een wonder! Ineens wordt het onwaarschijnlijke waarschijnlijk.”

Kunstenaars zijn als weinig anderen in staat om die conventies, het waarschijnlijke, te doorbreken. Of op z’n minst ter discussie te stellen. Wat zou er gebeuren als wij als gewone stervelingen daar ook eens wat meer onze houding van zouden maken? En dus wat minder angstig letten op geld, macht en positie. Zouden we het dan in deze participatiesamenleving niet opeens logisch gaan vinden om ons stelsel van woningcorporaties om te gaan bouwen naar een wooncoöperatiestelsel (waartoe bv. Adri Duivesteijn aanzetten heeft geleverd)? Zouden we dan in staat zijn om echt anders te gaan nadenken over en handelen in onze stadscentra, waar de detailhandel verandert en vermindert, gaten vallen en dus andere oplossingen nodig zijn? Zouden we dan de logica gaan inzien van verduurzaming van de gebouwde omgeving, structureel stimuleren van de circulaire economie en door krijgen hoe goed dat voor mens, werkgelegenheid en omgevingskwaliteit is?

Ga dus de tentoonstellingen zien van die Zuid-Afrikaanse Amsterdamse, die Lets-Joodse Amerikaan en die Berlijnse Amersfoorter. Zij kunnen ons echt helpen. Hun blik vernauwt niet voorbij de gebruikelijke grenzen. Ik kocht dit weekend ”Ter plekke”, de bundel met alle ultrakorte verhalen “tot nu toe” van multi-talent Armando (uitgeverij Augustus, Amsterdam 2014). Ter inspiratie nog zijn verhaal “Gedichten”:

24 september 2014